Сербийн Ерөнхий сайд нь өнгөрсөн жил Нови Сад хотод болсон галт тэрэгний буудлын дээвэр нурсантай холбоотойгоор эхэлсэн авлигын эсрэг хэдэн долоо хоног үргэлжилсэн эсэргүүцлийн дараа огцорлоо.

Милош Вучевич мягмар гарагт хэвлэлийн бага хурал хийж огцорч буйгаа зарласан бөгөөд энэ шийдвэр нь “Нийтийн уур амьсгалыг намжаах зорилготой” гэж мэдэгдэв. Тэрээр мөн Нови Сад хотын захирагч огцорно гэдгийг онцолж “Ингэснээр бид хамгийн туйлширсан жагсагчдын ч гэсэн улс төрийн шаардлагыг биелүүлж байна” гэж хэлжээ.

Вучевич одоогийн албан тушаалдаа жил хүрэхгүй хугацаанд ажилласан бөгөөд үүнээс өмнө 2012-2022 оны хооронд 10 жилийн турш Нови Садын захирагчаар ажиллаж байсан юм. Түүний удирдлагын үед Хятадын консорциум Сербийн хоёр дахь том хот болох Нови Садын төв галт тэрэгний буудлыг шинэчлэх төслийг эхлүүлсэн байна.

Улс даяар өрнөсөн эсэргүүцлийн хөдөлгөөн нь 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр галт тэрэгний буудлын дээврийн хэсэг нурж, 15 хүний аминд хүрсэн эмгэнэлт явдлын дараа эхэлсэн. Энэ ослыг “Газар авсан авлигын үр дагавар” хэмээн олон нийт буруутгаж байна.

Даваа гарагт Сербийн оюутнууд хөдөө аж ахуйн салбарын ажилчдын дэмжлэгтэйгээр Белград хотын томоохон уулзварыг 24 цагийн турш хааж эсэргүүцлээ илэрхийлэв. Үүнээс өмнө өнгөрсөн баасан гарагт бүх нийтийн ажил хаялт зарлаж, олон хүн ажилдаа явахаас татгалзаж, сургуулиуд болон жижиг бизнесүүд хаагдсан юм. Өнгөрсөн сард Белград хотод 100 мянга орчим хүн оролцсон томоохон жагсаал болсон бөгөөд бусад хотуудад мөн жижиг хэмжээний эсэргүүцлүүд өрнөсөн байна.

Вучевичийн огцролтыг Сербийн нөлөө бүхий популист ерөнхийлөгч Александр Вучич эрх мэдлээ хадгалах гэсэн оролдлого гэж олон ажиглагч үзэж байна. Оросыг дэмжигч үндсэрхэг үзэлт Вучич сүүлийн арван жилийн турш Сербийн улс төрийг давамгайлж буй бөгөөд даваа гарагийн орой Засгийн газартаа өөрчлөлт хийх шаардлагатай гэж мэдэгдсэн.

Германы Бундестагийн Гадаад хэргийн хорооны социал демократ дарга Майкл Рот “Вучич эрх мэдлээ хадгалахын тулд Вучевичийг золиослож байна” гэж твиттер хуудсандаа бичжээ.

Варшав дахь Дорнод судлалын төвийн ахлах судлаач Марта Шпала “Вучичийн тооцоолол нь энэ огцролт жагсагчдын уур амьсгалыг зөөлрүүлнэ гэж үзсэнтэй холбоотой” гэж тайлбарлав.

Тэрээр мөн Вучичийн өөр нэг хувилбар нь ээлжит бус сонгууль зарлах явдал байж болохыг онцлон дурдсан бөгөөд ингэснээр тэр эсэргүүцлийг хяналтдаа авах, улс төрийн өрсөлдөөнд илүү хүчтэй байр суурь эзлэхийг зорьж байна гэжээ. “Тэр одоогийн эсэргүүцэл нэгдсэн, хүчтэй улс төрийн хөдөлгөөн биш гэдгийг ашиглахыг хүсэж байгаа нь тодорхой. Учир нь сөрөг хүчнийхэн дараагийн сонгууль 2027 онд болно гэж тооцоолж байсан” гэж Шпала тайлбарлав.

Вучичийн удирддаг Сербийн Прогрессив Нам 2023 оны 12 дугаар сарын парламентын сонгуульд үнэмлэхүй ялалт байгуулсан ч сөрөг хүчний зүгээс сонгуулийг луйвартай болсон гэж үзэж, олон улсын ажиглагчид “Санал худалдаж авах, саналын хуудас бөглөх зэрэг ноцтой зөрчлүүд илэрсэн” гэж дүгнэсэн юм.

Вучич даваа гарагт ард түмэндээ хандан үг хэлэхдээ Нови Садын ослын талаар Засгийн газрын авсан арга хэмжээг өмгөөлж, жагсагчидтай яриа хэлэлцээ өрнүүлэх амлалт өгсөн. Тэрээр мягмар гарагт дахин олон нийтэд хандаж мэдэгдэл хийх төлөвтэй байна.

Европын Комисс улс төрийн бүх талуудыг яриа хэлэлцээнд эргэн орохыг уриалж, хурцадмал байдлыг улам нэмэгдүүлэхээс зайлсхийхийг зөвлөжээ. Комиссын төлөөлөгч “Жагсагчдын эсрэг үйлдэгдэж буй зарим үйл явдлуудыг бид санаа зовнин ажиглаж байна” гэж мэдэгдсэн бөгөөд даваа гарагт Засгийн газрыг дэмжигчид болон сөрөг хүчний жагсагчдын хооронд мөргөлдөөн болсны улмаас нэг эмэгтэй оюутан эмнэлэгт хүргэгдсэн байна.

Серби улс 2011 оноос Европын холбоонд элсэх хүсэлт гаргасан ч сүүлийн ахиц дэвшлийн тайланд “Авлига олон салбарт газар авсан хэвээр байгаа нь анхаарал татсан асуудал болж байна” гэж дүгнэсэн байна.

Нови Садын галт тэрэгний буудлын осолтой холбоотойгоор 12 хүнийг эрүүгийн хэрэгт татсан бөгөөд тэдний дунд ослоос хэдхэн хоногийн дараа огцорсон Тээврийн сайд асан Горан Весич багтаж байна.

Бетон, ган, шилэн материалаар хийсэн уг буудлын дээвэр 2024 оны долдугаар сард шинэчлэл хийснээс хэдхэн сарын дараа нуран унасан. Станцыг анх 2022 онд Вучич нээж, үүнийг “Европын орчин үеийн хөгжил рүү хөтлөх зам” хэмээн тодорхойлж байжээ.

Засгийн газар жагсагчдын шаардлагын дагуу дээврийн нуралтын талаарх зарим баримт бичгийг нууцын зэрэглэлээс гаргаж, хамгийн сүүлд ням гарагт нэмэлт мэдээлэл ил болгосон ч энэ нь жагсаалыг намжаахад хангалтгүй байв.

Эх сурвалж: https://www.theguardian.com/world/2025/jan/28/serbia-prime-minister-milos-vucevic-resigns-amid-anti-corruption-protests