Хураангуй
Төрийн худалдан авалтын ажиллагаан дахь болгоомжтой хянуур байдал нь нийгэм, эдийн засгийн хувьд оновчтой худалдан авалт хийх боломжийг нийтийн албан тушаалтнуудад олгодог боловч энэ нь авлига үүсэх нөхцлийг нэмэгдүүлдэг. Үүний улмаас төрийн худалдан авалтын ажиллагааны эрх чөлөө болон авлигаас урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааны хоорондын тэнцвэрийг хангах асуудал тулгарч байна. Энэхүү судалгаа нь 2019 оны 187 улсын төрийн худалдан авах ажиллагааны тухай хууль болон практикийн талаархи судалгааны тоо мэдээллийг ашиглан эдгээрийн хамаарлыг судалсан. Судалгааны үр дүнгээс харахад Засгийн газрын үйл ажиллагааны үр ашиг бага байх үед худалдан авах ажиллагааг зохицуулах нь тустай, харин үйл ажиллагааны үр ашиг өндөр байх үед худалдан авах ажиллагааг зохицуулах нь ач холбогдол бага байсан аж.
Киргиз Улсын аюулгүй байдлын албаныхан тус улсын хамгийн том татвар төлөгч болох асар том алтны уурхайтай холбоотой авлигын хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагаатай холбогдуулан экс Ерөнхий сайдыг саатуулжээ.
Эрүүл мэндийн салбар дахь хээл хахууль нь үйлчилгээний чанар муу байгаатай холбоотой асуудлыг шийдэж чадахгүй, улам бүр дордуулж байна гэж судлаачид үзэж байна. Өвчтөнүүд өөрсдийн сайн сайхан байдал, эрүүл мэндийн талаар үнэлэхдээ мөн үүнтэй ижил бодолтой байна. Өөрөөр хэлбэл, эрүүл мэндийн салбар дахь хээл хахууль нь чанартай үйлчилгээ үзүүлэхгүй, үр дүнд хүрэхгүй байна. Ийм дүгнэлтийг олон улсын судлаачдын баг, түүний дотор нийтлэлийн зохиогч, Уралын холбооны их сургуулийн дэд профессор Ольга Попова хийсэн байна.
Авлигатай тэмцэхэд, ялангуяа томоохон хэмжээний авлигатай тэмцэхэд сэжигтэй гүйлгээг үр дүнтэй бөгөөд зөв тодорхойлж чадах мөнгө угаах гэмт хэрэгтэй тэмцэх үр дүнтэй систем шаардлагатай байдаг. Сэжигтэй гүйлгээг тодорхойлох, тайлагнах үүрэгтэй санхүүгийн байгууллагууд улаан тэмдэглэгээ бүхий гүйлгээнүүдийг (гүйлгээний дүн, байршил, үйлчлүүлэгчийн ердийн үйл ажиллагаанаас хазайсан шинжтэй) тодорхойлох автоматжуулсан системийг ашигладаг бөгөөд уг автоматжуулсан систем нь тухайн гүйлгээг улаан тэмдэглэгээ бүхий гүйлгээ гэдгийг автоматаар тодорхойлж, цаашид нарийвчлан шалгах нөхцөлийг бий болгодог. Гэвч өдөр бүр хийгдэж буй санхүүгийн гүйлгээний хэмжээ, нарийн төвөгтэй байдал болон улаан тэмдэглэгээ бүхий гүйлгээнээс зайлсхийхийн тулд улс төрийн бүлэглэлүүд, гэмт бүлэглэлүүд болон бусад хүмүүсийн хууль бус үйл ажиллагаагаа далдлах арга улам нарийсаж, боловсронгуй болж байгаа нь үнэхээр сэжигтэй гүйлгээг тодорхойлоход туйлын хэцүү болгож байна. Ухаалаг системийг хөгжүүлэгчид ч гэсэн боломжит бүх улаан тэмдэглэгээ бүхий гүйлгээг автоматжуулсан системээр таньж чадна гэж найдахгүй байна.
Перу Улсын шүүхийн тогтолцоо нь бусад олон орны адил авлигад идэгдсэн, найдваргүй байдаг. Энэ шалтгааны улмаас компаниуд арилжааны шинжтэй маргаанаа шийдвэрлүүлэх зорилгоор арбитрын байгууллагыг сонгох нь таатай хувилбар гэж үздэг бөгөөд арбитрын байгууллагыг шүүхээс хямд өртөгтэй, хурдан шуурхай гэдгээр нь биш харин арбитрчид шүүгчдийг бодвол авлига авах магадлал багатай гэж үздэгтэй холбоотой юм.
Өнгөрсөн нэгдүгээр сард “Транспэрэнси интернэшнл” олон улсын байгууллагаас Авлигын төсөөллийн индексийг шинэчлэн олон нийтэд зарласан билээ. Урьдын адил Швед Улсын индекс өндөр байсан буюу дэлхийн хэмжээнд авлигын түвшин багатай улс орнуудын нэгээр нэрлэгдэж, гуравдугаар байранд Финланд, Швейцар болон Сингапур Улстай хамт эрэмбэлэгдсэн. Авлигын төсөөллийн индексээр дэлхийн 180 улсаас дээгүүр эрэмбэлэгдэж, шударга байдал болон сайн засаглалын олон улсын бусад индексээр өндөр оноо авсан байгаа нь Швед Улсыг авлигаас ангид улс хэмээн харагдуулж байна. Гэвч энэ нь төөрөгдөл юм. Швед Улс нь өдөр тутмын жижиг авлигын үйлдэл багатай боловч тус улсад өндөр түвшний авлига болон санхүүгийн гэмт хэрэг үйлдэгдсэн хэвээр байна. Хэдий тийм боловч ихэнх тохиолдолд гэмт этгээдүүд хариуцлагаас зугтсаар байгаа юм. Өндөр түвшний гэмт хэргийн жишээг дурдвал:
