"Гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлогыг буцаан авах ажиллагаа" гарын авлага
Бодлого бодох нь ямар нэгэн бодит баримтын талаар асуулга тавих, тухай бүрийн тодорхой нөхцөлүүдэд юу чухал болохыг тодорхойлж, задлан шинжлэх, нэгтгэн дүгнэх, тохиолдол бүрд эргэцүүлэн бодож байх боломжийг олгодог. Төрийн албан хаагчийн ёс зүй, ашиг сонирхлын зөрчлийн тохиолдлыг шинжлэхдээ тухайн тохиолдол нь Монгол Улсын Үндсэн хууль болон төрийн албаны суурь зарчимтай хэрхэн нийцэж байгаад дүн шинжилгээ хийж, Авлигын эсрэг хууль, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль зэрэг бусад хууль, дүрмийн нарийн зохицуулалтаар баталгаажуулахад оршино.
УИХ-ын 2019 оны 5 дугаар сарын 2-ны өдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Зандраагийн Дашдавааг Авлигатай тэмцэх газрын даргаар, Жанжаагийн Батсайханыг Авлигатай тэмцэх газрын дэд даргаар томилсноос хойш нэг жилийн хугацаа өнгөрөөд байна. Энэ хугацаанд АТГ-т хийгдсэн бодлогын шинэчлэлийн ажлуудыг эмхэтгэн танилцуулж байна.
Улсын Их Хурлын сонгуульд нэр дэвшигч Танаа
Авлигатай тэмцэх газраас Авлигын эсрэг олон улсын өдрийг угтан 2019 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдөр их, дээд сургуулийн оюутнуудад зориулан “Үнэт зүйлийн боловсрол” арга хэмжээг “UB Palace”-ын их танхимд зохион байгуулсан билээ. 3000 гаруй залуус оролцсон уг арга хэмжээнд хүрэлцэн ирж өөрсдийн эрхэмнэл, үнэт зүйлсээсээ хуваалцсан зочдын илтгэлүүдийг нэгтгэн уншигчиддаа хүргэж байна.
Энэхүү гарын авлага хувь хүний хийгээд улс орны хөгжлийн төлөөх үнэт зүйл, үнэт зүйлсийн чиг баримжааны талаар тодорхой ойлголт, санаа, сэдэл өгнө гэдэгт итгэлтэй байна.
Нийтийн албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхол нь нийтийн ашиг сонирхолтой буюу албан хаагчийн ажил үүргээ тэгш шударгаар, хууль тогтоомжийн дагуу гүйцэтгэх үүрэгтэй нь зөрчилдөх, зөрчилдөж болзошгүй тул энэхүү зөрчлийг зүй зохистойгоор удирдан зохицуулаагүйгээс улмаар авлига үүсэх орон зайг бий болгодог. Албан тушаалаа урвуулан ашиглах боломжийг бууруулж, ашиг сонирхлын зөрчил үүссэн, үүсч болзошгүй буюу үүсэх нөхцөл байдал бий болсон бол энэ талаар журмын дагуу мэдүүлж, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, шаардлагатай тохиолдолд албан тушаалтанд хариуцлага хүлээлгэх замаар шударга байдлыг тогтоох нь шийдлүүдийн гол зорилго юм.
Ёс зүйтэй төрийн албан хаагч эсэхийг Монгол Улсын Үндсэн хуульд тунхагласан, бусад хуульд заасан олон үнэт зүйлс, зарчмыг хэрхэн хэрэгжүүлж байгаа үйлдэл тань харуулна. Төрийн албан хаагчийн хувьд ёс зүй нь тэдний гаргасан шийдвэрт илрэлээ олдог. Таны үйлдэл, үйл ажиллагааг иргэд хянаж байгаа гэдгийг нийтийн албан тушаалтан Та мартаж болохгүй. “Төрийн захиргааны болон үйлчилгээний хаагчийн ёс зүйн дүрэм” батлагдан хэрэгжих эхэлж буй энэ мөчид энэхүү гарын авлагыг Танд толилуулж байгаа нь нэн завшаатай хэрэг бөгөөд албан үүргээ гүйцэтгэхдээ баримтлах үнэт зүйлс, зарчим, хэм хэмжээг илүү сайн ойлгох, мэдлэгээ баталгаажуулахад нийтийн албан тушаалтан танд тусална гэдэгт итгэж болно.
Авлигын асуудал нь зөвхөн төрийн байгууллага, албан тушаалтантай харилцахад хувийн хэвшлийн хувьд яригддаг байсан бол өдгөө бизнесийн байгууллагын дотор болон хувийн хэвшлийн байгууллага хоорондын харилцаанд авлигын эрсдэл үүсдэг болжээ. Аливаа компани, түүний аль нэг ажилтны хууль бус ганцхан үйлдэл тухайн бизнесийг бүхэлд нь эрсдэлд оруулах үр дагавартай учраас тэдгээрээс урьдчилан сэргийлэх нь чухал юм.
Аливаа бизнес авлигаас ангид байх, нийгмийн баримжаатай үйл ажиллагаа явуулахад Компанийн нийгмийн хариуцлагыг сайн дурын үндсэн дээр хэрэгжүүлэх нь чухал бөгөөд энэхүү цогц үйл ажиллагааны нэг бүрдэл хэсэг нь шударга үйл ажиллагаа, ил тод байдлыг хангах болон аливаа авлига, хээл хахуулиас ангид байх явдал юм. Зах зээлийн, өрсөлдөөнт эдийн засаг бүхий усл орнуудын аж ахуйн нэгж, компаниуд өдөр тутмын үйл ажиллагаандаа ёс зүйг эрхэмлэн сахиснаар бизнесийн нэр хүндээ өсгөх, зах зээлд эзлэх байр сууриа хадгалахад чухал ач холбогдолтойг хүлээн зөвшөөрдөг. Эрдэмтэн судлаачид, хувийн хэвшлийн нэр хүнд бүхий төлөөлөгчид, улс төрийн зүтгэлтнүүд “бизнесийн ёс зүй”, “нийгмийн хариуцлага”, “шударга өрсөлдөөн” гэх мэт ойлголтуудыг баяжуулж судлан, олон нийтэд таниулсаар ирсэн. “Бизнесийн ёс зүй” нь өргөн хүрээний ойлголт, түүнд авлигын асуудал чухал байр суурь эзэлдэг. Учир нь авлигаас ангид байх нь тухайн компанийн ирээдүйн хөгжил дэвшилд чухал нөлөө үзүүлээд зогсохгүй улсын нийгэм, эдийн засагт ч үнэтэй хувь нэмэр оруулдагтай холбоотой юм. Шинээр хуулийн этгээд байгуулан ажиллуулж байгаа иргэн, өдөр тутамдаа бизнесийн холбогдолтой аливаа асуудлыг шийдвэрлэж байдаг энгийн бизнес эрхлэгч, том корпорацийн менежер хэн боловч энэ асуудлын ач холбогдлыг нь өндрөөр үнэлэн, бизнесийн ёс зүйтэй холбоотой шийдвэрээ зөв гаргаж байгаа гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Энэхүү гарын авлагын зорилго нь бизнес эрхлэгч Таны ёс зүйн талаарх мэдлэгт хувь нэмэр оруулж, цаашид шийдвэрээ зөв гаргахад тань тус дөхөм үзүүлэхэд оршино.
"ШУДАРГА ЁС" СЭТГҮҮЛ 2019 (17)
