Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр манай улсад “Монгол Улс дахь авлигатай тэмцэх тогтолцоог бэхжүүлэх нь” техникийн төсөл хэрэгжиж эхэллээ. Монгол Улсын Засгийн газраас Азийн хөгжлийн банкинд хүсэлт тавьсаны дагуу хэрэгжихээр болсон уг төслийн гүйцэтгэгч байгууллагаар АТГ, хэрэгжүүлэгч байгууллагаар УЕПГ, ШЕЗ сонгогджээ. Иргэдээс нийгэм дэх хариуцлагыг нэмэгдүүлэх, төсвийн үргүй зарлагыг бууруулах, авлигын хэрэгт холбогдсон төрийн өндөр албан тушаалтнуудад хариуцлага тооцохыг хүсэмжилж буй энэ цаг үед уг төсөл хэрэжиж эхэлж буйгаараа онцлог болж байна. Азийн сангийн 2019 онд хийсэн судалгаагаар Монгол Улс дахь авлигын хэрэг шийдвэрлэлтийн хувь 23.89 хувьтай байгаа нь Япон, БНСУ, зэрэг өндөр хөгжилтэй улсууд болон Хонконгтой харьцуулахад харьцангуй бага юм. Мөн энэ асуудал нь Монгол Улсын нэр хүндийг олон улсын түвшинд унагах нэг хүчин зүйл болж байгаа билээ.
Азийн хөгжлийн банкны тусламжтайгаар энэ оны аравдугаар сараас 2021 оны хоёрдугаар улирал хүртлэх хугацаанд хэрэгжих “Монгол Улс дахь Авлигатай тэмцэх тогтолцоог бэхжүүлэх нь” төслийн нээлт өнгөрөгч долоо хоногт болсон билээ. Энэ үеэр АТГ-ын дэд дарга Ж.Батсайханаас авлигын гэмт хэргийн шийдвэрлэлтийн талаар тодрууллаа.
Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар энэ оны нэгдүгээр сарын 14-ий өдөр Монгол Улсын төсвийн орлого түүхэндээ анх удаа 10 их наяд төгрөг давсан талаар мэдээлэл хийж, хэн хүнгүй л баярласан. Бүр төсөв 1.2 тэрбумын ашигтай гарч, гялайсан даа. Тэгвэл 2019 оны эхний хагаст Авлигатай тэмцэх газар хуульд заасан харьяаллын 984 үйлдэлтэй, 283 холбогдогчтой, 834 хэрэгт хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулсан. Гэмт хэргийг улмаас 11.9 их наяд төгрөгийн хохирол учирсан талаар АТГ-аас мэдээллээ. Энэ мөнгөөр юу хийж болох байсан талаар ч АТГ-ынхан постер хийж харуулсан. Тэгвэл 11.9 их наяд төгрөгийн хохирол учруулчихаад байгаа 834 хэргийн 9.4 хувийг шүүхэд шилжүүлэх, 36.9 хувийг хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх, 6.1 хувийг харяаллын дагуу шилжүүлэх саналтай прокурорт шилжүүлж. Ерөнхийдөө мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан хэргийн шийдвэрлэлт 53.7 хувьтай байгаа аж.
Төрийн байгууллага, албан тушаалтан, хувийн хэвшил, иргэний нийгэм, улс төрийн нам, бүлгийг авлигын эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, олон нийтэд шударга ёсны үзэл санааг төлөвшүүлэх, ил тод, нээлттэй, хариуцлагатай нийгмийг хөгжүүлэх зорилгоор Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийг баталсан. Тодруулбал, авлигаас урьдчилан сэргийлэх ажилд иргэд, олон нийтийн хяналт, оролцоог нэмэгдүүлэх зорилт дэвшүүлсэн. Энэ хүрээнд иргэд, олон нийтэд авлигын нийгмийн хор аюулыг ухуулан таниулах, тэдэнд авлигыг үл тэвчих ёс суртахуун төлөвшүүлэх, авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаанд иргэдийг татан оролцуулах, зөвлөгөө мэдээлэл өгөх зорилгоор “Танай хороонд” иргэн төвтэй соён гэгээрүүлэх өдөрлөгийг Сонгинохайрхан дүүргийн 6 болон Баянзүрх дүүргийн 9 дүгээр хорооны иргэдийг хамруулан зохион байгууллаа.
Манай улсад Ази, номхон далайн бүс нутгийн хөрөнгө буцаах санаачилгын сүлжээний VI бүгд хурал энэ өдрүүдэд болж байна. Авлигатай тэмцэх газар Австрали Улсын Дотоод хэргийн яам, Холбооны цагдаагийн газартай хамтран зохион байгуулж буй хуралд 22 улсын төлөөлөгчид оролцож байгаа юм. Энэ талаар Авлигатай тэмцэх газрын Тамгын хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар З.Баасаннямаас дараах зүйлсийг тодрууллаа.
Хүний хэрэгцээ шаардлагыг далимдуулан хяхаж хавчин, мөнгө авдаг хэсэг бүлэг албан хаагч бий. Тэд бол төрийн захиргааны дунд шатны зарим ажилтан юм. Тэднийг олон улсад “өвсөн тэжээлтнүүд” гэж нэрлэдэг. Тэрбум, тэрбумаар нь идэж, уудаг өндөр дээд түвшний албан тушаалтан буюу “Махан идэштнүүд”-ийг бодоход тэд өдөр тутам бага багаар авлига авдаг учир дээрх тодотголд хамаарна. Тэд иргэдийг хэрхэн хяхаж хавчдаг юм бол. Иргэд дор бүрнээ нэг нэг жишээ хэлнэ гэдэгтэй мөрийцөхөд ч бэлэн байна. Цөөнгүй хүнтэй уулзсаных хэд хэдэн жишээг энд өгүүлье. Тухайлбал, замын зарим цагдаа “өвсөн тэжээлтэнд” хамаарна. Цагдаа нар өдөр бүр иргэдийн халаасыг сэгсэрч амь зуудаг гэх. Халуунд халж, хүйтэнд хөрдгийг нь харгалзаж, төр, засаг тэднийг чадлаараа дэмжиж, ажиллах ая тухтай нөхцөлийг нь бүрдүүлэхийг хичээдэг. Мөн тэд ард түмний татварын мөнгөөр цалинждаг. Тэгсэн хэрнээ буцаагаад жирийн иргэнээ өдөр тутам торгож, ямар нэг байдлаар хяхаж, хавчдагийг АТГ-ын нэгэн комиссар онцолсон. Тухайлбал, дугаарын хязгаарлалттай өдөр хотын төв рүү орох гэсэн жолоочид шаардлага тавиад буцаахын оронд 20 000-30 000 төгрөг авч цааш явуулдаг гэх. Харин осол гарах үед болохгүй гэдгийг мэдсээр байж хориглоогүй цагдаагийн алба хаагч биш, жолооч л буруутдаг.
Авлига бол агаарын бохирдолтой адил бидэнд тулгамдсан асуудал. Авлигатай тэмцэхийн тулд нэн тэргүүнд мэдээлэгч буюу шүгэл үлээгчийг хамгаалах эрхзүйн орчинг бүрдүүлэх хэрэгтэй байгаа талаар өчигдөр Авлигатай тэмцэх газарт нээлттэй хэлэлцүүлэг боллоо. Хэлэлцүүлгийн эхэнд шүгэл үлээгчийг хамгаалах эрхзүйн орчинг бүрдүүлэх ямар хэрэгцээ шаардлага байгаа талаар Авлигатай тэмцэх газрын Судалгаа шинжилгээний албаны ажилтан Б.Баярсайхан илтгэл тавьсан юм.
Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрт заасан арга хэмжээг хэрэгжүүлэх зорилгоор “Олон нийтийн төв”-д 2018 оноос эхлэн авлигын эсрэг сургалтыг үе шаттайгаар явуулж буй.
Авлигатай тэмцэх газрын Хэвлэл, олон нийттэй харилцах ажилтан, комиссар Т.Мөнхтунгалагаас цаг үеийн асуудлаар зарим зүйлийг тодруулав.
Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрт “шударга ёсны үзэл санааг төлөвшүүлэн, олон нийтийг соён гэгээрүүлэх үйл ажиллагааг үе шаттай зохион байгуулж, авлигын эсрэг боловсролыг дээшлүүлэх” зорилтыг зааж өгсөн байдаг. Энэхүү зорилтын хүрээнд хийгдэж буй ажлын тухай тодруулахаар АТГ-ын Үндэсний хөтөлбөрийн Ажлын албаны дарга эрхэлсэн комиссар Д.Дуламсүрэнтэй ярилцлаа.
